Programma 2 - Leefomgeving

NIKA (€ 4,4 miljoen voordeel - I)
Bij de MPB 2024-2027 is besloten een exploitatiebudget toe te kennen om een subsidieregeling in te richten voor NIKA (natuur inclusief en klimaat adaptief bouwen) bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Hiervoor is € 5 miljoen beschikbaar gesteld. Afgelopen zomer is NIKA bestuurlijk vastgesteld en is de subsidieregeling gestart. In de 2e helft van 2024 is de regeling geïmplementeerd en gecommuniceerd. Deze subsidieregeling staat open tot het subsidieplafond bereikt is. In 2025 worden er twee toezeggingen verwacht ter waarde van € 600.000. Het is lastig te voorspellen in welke mate er verder een beroep wordt gedaan op deze regeling, omdat de regeling pas net open staat en we afhankelijk zijn van de start van (grote) ontwikkelingen. De resterende middelen zijn nodig om het subsidieplafond te borgen. Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat deze € 5 miljoen volledig nodig is voor de uitvoering van de subsidieregeling in 2025 en daarna. Het NIKA-beleid blijft van kracht. Een verlaging van het subsidieplafond is mogelijk, maar maakt dat ontwikkelaars meer eigen financiële middelen moeten aanwenden voor vergroening en kan in strijd zijn met de gewekte verwachting vanuit de communicatie over de subsidieregeling. In de loop van 2025 zal een inschatting gemaakt worden van het benodigde bedrag voor 2026, dat vervolgens wordt betrokken bij de bepaling van de overlopende projecten in de jaarrekening van 2025. Het bedrag voor 2027 en verder zal op basis van financiële spelregels opnieuw moeten worden bekrachtigd.

Kapitaallasten (€ 200.000 voordeel - I)
De kapitaallasten vallen lager uit dan begroot doordat de oplevering van speeltoestellen en het uitleveren van bedrijfsauto's vertraging heeft opgelopen. Deze vertraging komt door lange levertijden bij leveranciers, elektrificeren en de beschikbaarheid van oplaadpunten en het tijdbeslag van aanbestedingsprocedures.

Programma Veluwe (€ 400.000 voordeel - I)
De uitvoering van een aantal projecten binnen het programma Veluwe loopt door naar 2026 en 2027. Het vraagt tijd om tot concrete samenwerkings- en uitvoeringsafspraken te komen en de bemensing van de nieuwe (vervolg-)projecten te organiseren. Het college heeft zich in regionaal verband tot een bijdrage verplicht. Het gaat dan om o.a. de uitvoering van het gebiedsplan GEUS (Garderen, Elspeet, Uddel en Speuld), de Europese subsidieprojecten LEADER IJsselvallei en GEUS en het bestemmingsmanagement. Bij de jaarrekening 2025 zal worden voorgesteld om deze middelen via de Reserve Overlopende Projecten over te hevelen naar 2026. In deze rapportage is de reservering in de Reserve Overlopende Projecten bij Taakveld 0.10 als prognose opgenomen.

Overige verschillen (€ 32.000 nadeel - I)

Er zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Er zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Er zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Er zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Veldhuis (€ 450.000 voordeel - S)
In de MPB 2022-2025 is vooruitlopend op de aanvraag WBI subsidie een bedrag van € 450.000 structureel vanaf 2025 beschikbaar gesteld aan kapitaallasten voor cofinanciering Kayersmolen Noord en Veldhuis. Dit bedrag is geraamd op taakveld 2.1. Vanaf de MPB 2023-2026 heeft de raad investeringsruimte beschikbaar gesteld, onder andere voor het programma Stadmaken op de Veluwe. Op dat moment was er meer duidelijkheid over de WBI subsidie en is de benodigde cofinanciering als reservering in de investeringsruimte opgenomen. Dat betekent dat deze post op taakveld 2.1 in 2025 kan vrijvallen.

Kapitaallasten Verkeersvisie (€ 130.000 voordeel - I)
Door vertraging in de realisatie en oplevering van investeringen in 2024 zijn de kapitaallasten lager dan begroot.

Recognities ProRail (€ 100.000 voordeel - I)
Wij zijn met ProRail in gesprek over afrekeningen rondom het onderhoud bij spoorovergangen. Uit deze gesprekken is een correctie op de afrekeningen voortgekomen. De correctie leidt op dit moment tot een voordeel.

Overige verschillen (€ 88.000 nadeel - I)

Verkoop appartementen Paslaan (budgetneutraal - I)
Er is overeenstemming bereikt met de woningbouwcorporatie over verkoop van de appartementen aan de Paslaan. De verkoop leidt tot een incidentele baat én last van € 1.300.000 ter grootte van de boekwaarde. De opbrengst boven de boekwaarde (€ 600.000) is verantwoord bij programma 4 - taakveld 0.3 'beheer overige gebouwen en gronden'.

Inhuur fietsenstallingen (€ 200.000 nadeel -  I)
Vanwege de overgang naar een aantal nieuwe fietsenstallingen en doordat we een aantal langdurig zieke collega's hebben, moeten wij tijdelijk capaciteit inhuren.

Overige verschillen (€ 50.000 nadeel - I)

Er zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Er zijn geen afwijkingen boven de rapportagegrens.

Energietransitie (€ 803.000 voordeel – I)
De VNG en de provincie hanteren als richtlijn dat gemeenten voor de CDOKE-middelen (middelen voor klimaat en energie) het basisbedrag van 2023 als structurele baat mogen aanhouden. Voor de gemeente Apeldoorn komt dit neer op circa € 2,8 miljoen. Inmiddels is duidelijk geworden dat de beschikbare middelen voor het jaar 2025 circa € 5,1 miljoen bedragen. Daarom wordt de begroting aangepast via een technische begrotingswijziging. We nemen niet het volledige bedrag van € 5,1 miljoen op in de begroting, omdat we verwachten dat niet alle extra uitgaven in 2025 gerealiseerd kunnen worden. De totale raming voor de benodigde CDOKE-middelen in 2025 komt uit op € 3,8 miljoen. Deze begrotingswijziging, die als bijlage bij deze rapportage is opgenomen, verhoogt de baten en lasten met circa € 980.000. Daarnaast is door de hogere bijdrage vanuit de CDOKE-middelen de eerder geraamde onttrekking van € 803.000 uit het Apeldoorn Ontwikkelfonds (AOF) in 2025 niet nodig. Dit resulteert in een voordeel van € 803.000. Op taakveld 0.10 mutaties reserves en voorzieningen leidt dit tot een nadeel van eveneens € 803.000 doordat de geraamde bijdrage uit het AOF wegvalt.

Eikenprocessierups (€ 200.000 voordeel - S)
De kosten voor het bestrijden van de eikenprocessierups zijn lager dan begroot.

Milieuvervuiling (€ 52.000 nadeel - I)
We hebben meer asbest en andere vervuilingen (onder andere chemicaliën) in de openbare ruimte aangetroffen dan verwacht. De kosten voor onderzoek en het verwijderen zijn hoger dan het beschikbare budget.

Anterieure contracten, Particuliere initiatieven en ruimtelijke ontwikkelingsprojecten (€ 100.000 nadeel - I)
Wij verwachten dat de lasten € 450.000 hoger zijn dan begroot. Tegenover deze lasten verwachten we voor circa € 350.000 aan hogere baten te ontvangen uit anterieure contracten/particuliere initiatieven. Het resterende nadeel van € 100.000 komt onder andere voort uit de toegenomen complexiteit bij de beoordeling van ruimtelijke plannen en door meer inzet voor juridische procedures.

Omgevingswet / Wet kwaliteitsborging (€ 908.000 voordeel - I)
We zullen dit jaar (zoals gepland) € 908.000 minder uitgeven op het budget voor de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging (Wkb) dan begroot. Dit restantbudget is betrokken bij de integrale afweging van de MPB 2025-2028 bij de claim voor onontkoombaar beleid invoering van de Omgevingswet. De raad heeft met het vaststellen van de MPB besloten om dit budget vast te houden ter dekking van de tekorten in 2026 en 2027 en de middelen door middel van de reserve Overlopende Projecten mee te nemen naar volgende jaren. In deze rapportage is de reservering in de Reserve Overlopende Projecten bij Taakveld 0.10 als prognose opgenomen. In de MPB 2026-2029 is deze dekking verwerkt.

Overige verschillen (€ 40.000 voordeel - I)

Grondexploitatie niet-bedrijventerreinen (€ 479.000 voordeel - I)
We verwachten dit jaar € 479.000 aan voordeel. Door actualisaties van de grondexploitaties kunnen we € 216.000 aan verliesvoorzieningen laten vrijvallen. Ook hebben we een incidenteel rentevoordeel van € 187.000. Deze leidt tot een gelijk nadeel bij taakveld Treasury en is daarmee gemeentebreed budgetneutraal. Overige afwijkingen vallen onder de rapportagegrens.

Zie het Kwartaalbericht Grondbedrijf in de bijlage van deze TURAP. Hierin wordt een gedetailleerd inzicht gegeven. Vanaf deze TURAP vertalen we de doorkijk naar bestuurlijke besluiten die na 1 juni van het jaar nog genomen moeten worden in een aanvullende tabel voor het resultaat. Dit draagt bij aan een betere voorspelbaarheid van het resultaat van het Grondbedrijf.

Leges omgevingsvergunningen (budgetneutraal - I)
Bij de omgevingsvergunningen hebben we ieder jaar forse fluctuaties in de opbrengsten, ook dit jaar.  
We prognosticeren een nadeel op de bouwleges van € 500.000. We verwachten dat dit nadeel wordt gecompenseerd door lagere lasten (€ 500.000). Daarmee is sprake van een neutraal resultaat op de exploitatie van de omgevingsvergunningen. Voor een groot project bestaat de mogelijkheid dat bij een positieve uitkomst bij de Raad van State de vergunningaanvraag wellicht toch nog net in 2025 afgerond kan worden. Daarmee kan de legesopbrengst nog in 2025 binnenkomen. Het resultaat in 2025 kan dan voordelig uitpakken. In dat geval volgt een storting in de voorziening bouwleges.
Wel zien we risico's. Grote projecten nemen vaak meer tijd in beslag of worden uitgesteld. De oorzaken daarvoor zijn divers. Vooral de stikstofproblematiek speelt ons parten. Verder zijn projecten vaak complex. Er is sprake van hogere bouw- en financieringskosten waardoor het voor de ontwikkelaars lastiger is om nieuwe bouwprojecten te realiseren. Ruimte is schaars en leidt tot meer weerstand bij de inwoners. In toenemende mate hebben we daarom te maken gehad met beroepsprocedures, onder andere bij de Raad van State tegen het aanpassen van omgevingsplannen. We zien dat de termijnen van dergelijke procedures langer worden. Initiatiefnemers gaan pas tot vergunningaanvraag over als de financiering beschikbaar is en procedures zijn afgerond. Hoewel we constateren dat we als gemeente inzicht hebben in de ontwikkelingen, zijn we sterk afhankelijk van externe omstandigheden en hebben we te maken met risico’s waar we geen invloed op hebben. Dit risico hebben we in de MPB benoemd in het TOP-risico (1861): "Nadeel op de legesinkomsten kan niet meer worden opgevangen door de voorziening leges omgevingsvergunning".

Onrendabele top woonwagenstandplaatsen (€ 840.000 voordeel - I)
In 2024 is het besluit genomen om een onderzoek te starten naar uitbreiding van woonwagenstandplaatsen bij De Haere. Hiervoor was een projectleider nodig die niet snel voorhanden was, maar inmiddels wel gevonden is. Hierdoor loopt het hele project een vertraging op van minimaal een half jaar. In de tweede helft van 2025 wordt gestart met het onderzoek. De grondexploitatie wordt waarschijnlijk in 2026 geopend. Bij de jaarrekening 2025 zal worden voorgesteld om deze middelen via de Reserve Overlopende Projecten over te hevelen naar 2026. In deze rapportage is de reservering in de Reserve Overlopende Projecten bij Taakveld 0.10 als prognose opgenomen.

Storting in de reserve groene compensatie (€ 200.000 nadeel - I)
Bij de ontwikkeling van de woonwijk Ugchelen Buiten is besloten om een fietspad aan te leggen tussen de woonwijk en Ugchelen. Het fietspad wordt in 2025 aangelegd. De compensatie van 54 bomen die voor de aanleg gekapt moeten worden bestaat uit een storting in de reserve Groene Compensatie. Deze storting mag vanwege de BBV regelgeving niet ten laste van de investering worden gebracht, terwijl daar in het beschikbaar gestelde krediet wel van uit is gegaan. De storting komt ten laste van de exploitatie 2025.

Programma Veluwe (€ 400.000 nadeel - I)
De uitvoering van een aantal projecten binnen het programma Veluwe loopt door naar 2026 en 2027. Wij hebben ons in regionaal verband tot een bijdrage verplicht. Het gaat dan om o.a. de uitvoering van het gebiedsplan GEUS (Garderen, Elspeet, Uddel en Speuld), de Europese subsidieprojecten LEADER IJsselvallei en GEUS en het bestemmingsmanagement. Bij de jaarrekening 2025 zal worden voorgesteld om deze middelen via de Reserve Overlopende Projecten over te hevelen naar 2026.

Energietransitie (€ 803.000 nadeel - I)
Betreft een lagere onttrekking uit het Apeldoorn Ontwikkel Fonds. Zie taakveld 7.4 voor de volledige toelichting.

Omgevingswet / Wkb (€ 908.000 nadeel - I)
In de MPB 2025-2028 is besloten om het resterende budget in 2024 van € 908.000 (€ 820.000 budget Omgevingswet en € 88.000 budget Wkb) via de reserve Overlopende Projecten vast te houden ter dekking van de tekorten in 2026 en 2027 (zie taakveld 8.1). Dit is in de MPB verwerkt.

Onrendabele top woonwagenstandplaatsen (€ 840.000 nadeel - I)
Het budget dient ter dekking van een (mogelijke) onrendabele top bij het openen van een grondexploitatie, zie taakveld 8.3 voor de volledige toelichting. De grondexploitatie wordt waarschijnlijk in 2026 geopend. Bij de jaarrekening 2025 zal worden voorgesteld om deze middelen via de Reserve Overlopende Projecten over te hevelen naar 2026.